Zaboravljena groblja srpskih vojnika predstavljaju dragocena svedočanstva o našem narodu.
Srbija je od davnina bila meta osvajača. Razlog za to su dobra klima, plodna zemlja, kao i povoljan geografski položaj koji spaja puteve Evrope i Azije.
Imajući ovo u vidu ne čudi što su od samog nastanka teritoriju Srbije pohodili mnogi narodi, u želji da je osvoje. I dok su pojedini u tome uspeli, drugima se naš narod uspešno suprotstavio. U kasnijim decenijama, kada su ratovi poprimili politički karakter, naša zemlja je ulazila u saveze sa drugima kako bi stekla moć u odnosu na protivnike.
Delujući na različitim frontovima naši vojnici su vodili borbe i van granica Srbije. Nažalost, mnogi od njih su svoj život završili daleko od rodnog kraja.
U znak sećanja na njih, nakon ratova nicala su groblja. Verovali ili ne, u 50 zemalja širom sveta postoji više od 6.000 grobalja na kojima počivaju srpski vojnici. Iako su mnoga, poput Zejtinlika, danas turistička atrakcija, postoje i ona koja su prepuštena zaboravu.
Zaboravljena groblja srpskih vojnika na afričkom kontinentu
Najseverniji grad u Tunisu, Bizerta, tokom Prvog svetskog rata predstavljao je značajnu tačku za srpske vojnike. U ovoj grad je od 1915. do 1917. godine stigao jedan deo vojnika, koji su obučavani u francuskim bojnima bazama, odakle su odlazili na Solunski front. Dok je većina njih lečena u bolnicama.
Čak i pored velikog gostoprimstva i izvrsne nege, bolesni, iscrpljeni i ranjeni, mnogi srpski vojnici su umrli više od hiljadu kilometara daleko od domovine. Preminuli su sahranjivani u okviru hrišćanskog groblja u Bizerti, na posebnoj parceli koju je opština ustupila srpskoj vojsci. Svaki grob je imao istovetni crni krst i bio je prekriven cvećem.
Nakon rata građani Bizerte pokrenuli su inicijativu za podizanje spomenika koji će obeležiti stradanje našeg naroda. Tako je uređenje srpskog vojničkog groblja započelo na Vidovdan, 28. juna 1918. godine, stavljanjem kamena temeljca za kapelu.
Četiri godine kasnije obavljena je ekshumacija i posmrtni ostaci srpskih vojnika preneti su u kosturnicu ispod kapele.
Zaboravljena groblja srpskih vojnika u Republici Srpskoj
U istočnom delu Republike Srpske nalazi se Han Pijesak. U njemu je kralj Aleksandar Karađorđević izgradio letnju rezidenciju, te je tokom Prvog svetskog rata bio značajno središte vlade i vojske.
Kraj je poznat i po grobljima srpskih vojnika. Naime, tokom ofanzive u Bosni 1914. godine srpski vojnici Šumadijske divizije Drugog poziva su stigli do ovog prostora. Po nalogu Rusije imali su zadatak da spreče Austrijance da deo trupa prebace na ruski front.
Najznačajnija bitka vođena je na Drini, te su vojnici koji su poginuli sahranjeni na planini Javor. Od 3 groblja, koja čuvaju preminule iz ove bitke, najnepristupačnije je Vran kamen. Pretpostavlja se da na njemu počiva oko 1.000 vojnika, pre svega iz Kragujevca, jer su oni činili 11. puk koji je držao ovaj položaj.
Ne samo da je najteže stići do njega, već je i ono i veoma zapušteno. Ipak, lovci i šumari su 2009. godine u znak sećanja na vojnike postavili spomen-ploču koju je donirao klesar iz obližnje Vlasenice.
Zaboravljena groblja srpskih vojnika u Makedoniji
Jedna od glavnih borbi koja je obeležila Prvi svetski rat jeste bitka na Kajmakčalanu. Ostala je upamćena po velikom broju žrtava, kao i velikoj nadmorskoj visini na kojoj se odigrala.
Na najvišoj tački planine Nidže, tj. na 2.500 m nadmorske visine 1916. godine sukobile su srpska i bugarska vojska. Bez obzira što je naša vojska odnela pobedu, gubici su bili ogromni. Prema navodima poginulo je 26 oficira i 800 vojnika.
Poginuli iz ove bitke sahranjeni su na vojničkom groblju u selu Skočivir, koje se nalazi na 40-ak kilometara od Bitolja. Groblje zahvata oko 3.500 kvadratnih metara sa rasutim grobovima.
Danas, ovoj trag srpske istorije je potpuno uništen. Što potvrđuje i podatak da od 1918. do 2009. godine groblje niko nije posetio, te su kamena obeležja potpuno zarasla i polako nestaju u korovu.
Pogrebno preduzeće Drnda International ima višedecenijsko iskustvo u organizovanju sahrana, uključujući i prevoz preminulih iz inostranstva. Vaš smo verni oslonac u najtežim trenucima 24 časa dnevno, 7 dana u nedelji.
